1. Πιστεύετε ότι στην εποχή μας οι γυναίκες μπορούν να ηγηθούν και σε επιχειρήσεις που ηγούνται μόνο άνδρες;
Όταν ο James Brown και η σύντροφος του Betty Jean Newsome συνέθεσαν το τραγούδι με τον τίτλο «This is a man‘s world» το οποίο μοναδικά ερμήνευσε ο πρώτος, κανείς από όσους το άκουγαν πρώτη φορά δεν θα περίμενε ότι το μήνυμα τελικά που ήθελε να εκφράσει δεν ήταν τόσο φαλλοκρατικό όσο ο τίτλος. Οι στίχοι υμνούν με σεβασμό την γυναίκα και εκφράζουν μια αποδοχή: ο κόσμος του άνδρα δεν θα είχε κανένα ενδιαφέρον και καμιά αξία χωρίς την ύπαρξη της γυναίκας. Προσωπικά, εκτιμώ ότι ζούμε όντως σε ένα κόσμο που κυριαρχεί ο άνδρας. Και γιατί όχι; Είναι στη φύση του, και η αποδοχή της φύσης και των μοναδικών χαρακτηριστικών των δύο φύλων φέρνει και την ισορροπία σε μια ετερόφυλη υγιής σχέση που εξελίσσεται σε οποιοδήποτε περιβάλλον.
Η ηγεσία, όμως, ως όρος δεν περιγράφει φύλο, τίτλο, θέση σε μια επιχείρηση ή κλάδο. Είναι μία ανθρώπινη ικανότητα, μια στάση ζωής, μια προσωπική επιλογή ευθύνης και δέσμευσης απέναντι στους ανθρώπους και στην κοινωνία. Επιπλέον, αν θέλαμε να επισημάνουμε ένα κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που ηγήθηκαν παγκοσμίως, που άλλαξαν τον κόσμο με χαρισματικό τρόπο, αυτό σίγουρα δεν θα ήταν το φύλο τους.
Εκτιμώ, λοιπόν, πως το ζήτημα που θα πρέπει να μας αφορά δεν έγκειται στο να αξιολογήσουμε τη δυνατότητα μίας γυναίκας να ηγηθεί σε συγκεκριμένες θέσεις και επιχειρήσεις. Αφορά αποκλειστικά στην αξιολόγηση και επιλογή ανθρώπων ικανών, με δυναμική και κριτική σκέψη, ταπεινό πνεύμα και (αυτο)πειθαρχία, που διαθέτουν ανεπτυγμένες προσωπικές δεξιότητες ώστε να αλληλεπιδρούν θετικά με συνεργάτες και συνανθρώπους, να επικοινωνούν αποτελεσματικά, να εμπνέουν και να κινητοποιούν, να χειρίζονται και να αναθέτουν ευθύνες και να έχουν την ευελιξία να διαχειριστούν προβλήματα σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό ή ευρύτερο περιβάλλον. Σαφέστατα υπάρχουν συγκεκριμένοι κλάδοι που απαιτούν συγκεκριμένα προσόντα, δεξιότητες και ικανότητες, εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία. Συνεπώς, ένας άνθρωπος -είτε άντρας είτε γυναίκα- που πληροί τις προϋποθέσεις και καλείται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αντίστοιχου κλάδου πιστεύω πως μπορεί να ηγηθεί.
Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις που διαμορφώνουν και την επαγγελματική τους ταυτότητα. Καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν είναι σωστή ή λανθασμένη, απλά είναι διαφορετικές και το διαφορετικό είναι καλό! Ειδικά στον τομέα των επιχειρήσεων, το διαφορετικό οδηγεί σε εναλλακτικές οπτικές, επιτυχημένες στρατηγικές, ευέλικτα μοντέλα διοίκησης και στυλ ηγεσίας που συνθέτουν μια ευφυής επιχείρηση που καινοτομεί και διαφοροποιείται στην αγορά.
2. Ποιά είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν, ώστε να αντιμετωπίσουμε το μεταβαλλόμενο ραγδαία επιχειρηματικό περιβάλλον;
Υπάρχει μια αγγλική ρήση Men make houses, women make homes. Ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι εγώ αυτή την πρόταση και θα μου επιτρέψετε να αποδώσω σε ελεύθερη μετάφραση, είναι ότι ο άντρας κτίζει, η γυναίκα δημιουργεί και εκτιμώ ότι είναι μια εύστοχη αποτύπωση της γυναικάς και της θέσης της στη σύγχρονη κοινωνία.
Η γυναίκα διαχρονικά έχει υποστεί διακρίσεις και έχει στερηθεί θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Οι σύγχρονες, ωστόσο, πολιτισμένες κοινωνίες μέσω κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών δράσεων και κινημάτων ενέπνευσαν σταδιακά την εσωτερική της απελευθέρωση. Η γυναίκα της σύγχρονης κοινωνίας έχει ξεκινήσει ένα δημιουργικό ταξίδι αποκαλύψεων, έχει ορίσει την ταυτότητα της, έχει καθορίσει τους ρόλους της, έχει αναγνωρίσει τις ικανότητες της, συνεχώς αναπτύσσει την προσωπικότητά της και κυρίως έχει επιβάλει την αυθεντικότητα της ως Άνθρωπος. Συνεπώς ως αυτοδύναμη οντότητα έχει την ελευθερία να κατακτήσει τη θέση που επιθυμεί στη σύγχρονη κοινωνία. Και αναφέρω σκόπιμα τη λέξη ‘κατακτά’ γιατί κάθε μορφή κατάκτησης απαιτεί μάχη και καθημερινό αγώνα, είτε είσαι άντρας είτε γυναίκα.
3. Η εξωστρέφεια μπορεί να βοηθήσει στην ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης;
Θεωρώ αναγκαίο, να κατανοήσουμε πως το φαινόμενο των ραγδαίων αλλαγών στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον, δεν αποτελεί μια συγκυριακή κατάσταση που έρχεται να διαταράξει το σταθερό περιβάλλον δραστηριοποίησης ενός οργανισμού, αλλά αποτυπώνει το φυσιολογικό πεδίο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται, συναλλάσσονται και λειτουργούν οι επιχειρήσεις. Επιπλέον η διαχείριση των αλλαγών δεν πρέπει να θεωρείται μόνο ως μια διαδικασία μετασχηματισμού των επιχειρηματικών διαδικασιών, αλλά περιλαμβάνει τα εργαλεία, τα συστήματα και τις τεχνικές διαχείρισης του ανθρώπινου κεφαλαίου του οργανισμού έτσι ώστε να επιτευχθεί το
προσδοκώμενο αποτέλεσμα και να πραγματοποιηθεί με τρόπο αποτελεσματικό η προσαρμογή της επιχείρησης στην εκάστοτε αλλαγή. Εκτιμώ πως η διαχείριση πρέπει να γίνεται ενεργητικά και ολιστικά με τρεις βασικές προϋποθέσεις: σκληρή δουλειά, αποτελεσματική επικοινωνία και κατάθεση ψυχής. Το τρίτο είναι αυτό που δίνει αξία σε ότι κάνουμε.
Είναι σημαντικό επίσης να αξιολογήσουμε τον βαθμό ‘ανθεκτικότητας’ και ‘ετοιμότητας’ της επιχείρησης απέναντι στις προβλεπόμενες ή μη μεταβολές τόσο στο micro όσο και στο macro περιβάλλον της επιχείρησης, πχ. σε ποιές προληπτικές ενέργειες έχει προβεί η επιχείρηση και ποιές στρατηγικές αντιμετώπισης έχει σχεδιάσει; Σχετικά με τις προληπτικές ενέργειες, μια επιχείρηση διαμορφώνει και διατηρεί ένα υγιές εσωτερικό περιβάλλον όταν -ως όλον- πιστεύει στο όραμα του ιδρυτή (ηγέτη), όταν επενδύει συνεχώς σε πόρους και σε ανθρώπινο κεφάλαιο, όταν αναγνωρίζει τα δυνατά και αδύνατα σημεία της, όταν διαχειρίζεται τις απειλές ως ευκαιρίες, όταν γνωρίζει τους στόχους και τον προσανατολισμό της, όταν επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη. Μια υγιής επιχείρηση, αντίστοιχα, έχει προβλέψει και έχει διαμορφώσει ένα δυναμικό εσωτερικό περιβάλλον και έχει δημιουργήσει ένα ισχυρό οργανισμό ικανό να αντιμετωπίσει αναπόφευκτες απειλές και προκλήσεις. Βασική προϋπόθεση η υγιής ηγεσία, γι’ αυτό και οι υγιείς επιχειρήσεις επιλέγουν ηγέτες και διευθυντικά στελέχη που δεν επιδιώκουν να χτίσουν το δικό τους ΕΓΩ, αλλά να αναπτύξουν το ΕΜΕΙΣ του οργανισμό.
Όσων αφορά τις στρατηγικές αντιμετώπισης της κρίσης, υπάρχουν επιχειρήσεις που παραμένουν παθητικές και επικεντρώνονται σε αυτό που θα έπρεπε να έχει κάνει η αγορά, ο κλάδος, το σύστημα κλπ παρά στο τι θα μπορούσαν να κάνουν οι ίδιες. Οι συνειδητοποιημένες –υγιείς- επιχειρήσεις έχουν προβλέψει και έχουν επενδύσει στα μέσα και στα εργαλεία που θα επιφέρουν άμεσες λύσεις χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι βγαίνουν αλώβητες. Είναι αυτές όμως που θα σημειώσουν τις λιγότερες απώλειες. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός, πως δεν είναι λίγα τα παραδείγματα επιχειρήσεων που χρειάστηκε να μεσολαβήσει μια κρίση για να βρουν τη ταυτότητα τους, ή να θρέψει και να ενθαρρύνει την ανάπτυξή τους.
4. Ποια η θέση της γυναίκας στην σύγχρονη κοινωνία;
Η εξωστρέφεια είναι το alter ego της ανταγωνιστικότητας. Είναι δύο σχετικές και συγκριτικές έννοιες, δηλαδή ορίζονται σε σχέση με τις επιδόσεις και τα χαρακτηριστικά άλλων εθνικών οικονομιών, που συμμετέχουν στο διεθνές σύστημα. Η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια είναι βασικές προϋποθέσεις για την επιβίωση, τη δυναμική και την διατηρήσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Η εξωστρέφεια ωστόσο απαιτεί αρχικά ένα υγιές, ισορροπημένο, ευέλικτο και βιώσιμο εσωτερικό οργανωσιακό περιβάλλον που αναπτύσσει και καλλιεργεί στελέχη με ανάλογες δεξιότητες εξωστρεφούς προσανατολισμού.
Εκτιμώ ότι εξέλιξη των επιχειρήσεων έγκειται στις συνθέσεις ομάδων με ανθρώπους που σκέπτονται διαφορετικά και έχουν το βλέμμα τους εκτός συνόρων. Σε άτομα ικανά, με καινοτόμες ιδέες που θα παράγουν αξία για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και ταυτόχρονα για την παγκόσμια οικονομία. Άνθρωποι σκεπτόμενοι, που θα προσφέρουν -μέσω της εξωστρέφειας- ευφυείς λύσεις μετάβασης της ανταγωνιστικότητας από το τί προσφέρουμε, στο πώς και στο γιατί προσφέρουμε.
Εν κατακλείδι, μόνο η οργανωμένη και υπό προϋποθέσεις στρατηγική εξωστρέφειας μπορεί να αποτελέσει σημαντική προοπτική για τη μελλοντική ανάπτυξη μιας επιχείρησης και την επιβίωσή της στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού.